Sprawa o rozgraniczenie, a wyłączenie organu administracji

W poprzednim wpisie pisałem o tym, kto dokonuje rozgraniczenia nieruchomości. W fazie administracyjnej decyzję wydaje właściwy organ gminy czyli wójt, burmistrz albo prezydent miasta. W szczególnym wypadku miasta na prawach powiatu sprawa załatwiana jest przez prezydenta miasta. W fazie sądowej sprawa rozstrzygana jest przez właściwy miejscowo wydział cywilny sądu rejonowego.

Skupmy się chwilowo na fazie administracyjnej. Organy administracji publicznej powinny prowadzić postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Osoba sprawująca funkcję wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zwana jest piastunem organu. Może w ramach swoich kompetencji upoważniać pracowników organu do wydawania decyzji administracyjnych w jego imieniu. Pracownicy działają na podstawie wydanego upoważnienia. Decyzja wydana w ramach upoważnienia pracownika organu uznawana jest za wydaną przez sam organ.

Co jednak jeśli sprawa dotyczy pracownika organu albo wójta lub jego krewnych? Czy możemy liczyć wtedy na obiektywne i bezstronne rozstrzygnięcie sprawy?

Wyłączenie pracownika organu administracji

Może się zdarzyć, że pracownik organu oddelegowany do załatwienia danej sprawy jest zainteresowany jej wynikiem. Przykładowo, pracownik organu może być właścicielem nieruchomości graniczącej z nieruchomością wnioskodawcy. Pomiędzy wnioskodawcą, a pracownikiem organu może zatem istnieć spór co do granicy działki. Oczywistym jest, że taki pracownik nie może rozstrzygnąć obiektywnie sprawy w takim układzie. Dlatego też kodeks procedury administracyjnej wprowadza instytucję wyłączenia pracownika organu:

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1. W której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;
2. Swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;
3. Osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
4. W której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3;
5. W której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;
6. W powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;
7. W której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. Wyłączenie pracownika może nastąpić na jego własne żądanie (gdy odkryje on sam uzasadniającą to okoliczność) lub na żądanie strony, która kwestionuje bezstronność organu ze względu na jedną z ustawowych okoliczności. Do wyłączenia może dojść także z urzędu przez przełożonego pracownika. Okoliczności wskazanych wyżej nie trzeba udowadniać, należy je jednak uprawdopodobnić. W przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy.

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. Innych czynności podejmować nie może.

Możliwość wyłączenia całego organu

W przypadku gdy sprawa dotyczy osobiście wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, lub gdy z innych przyczyn może on być zainteresowany wynikiem sprawy, możemy wtedy mówić o wyłączeniu całego organu. Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:

1. jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunku małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki lub kurateli.
2. osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunku małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Wyłączony organ powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

W przypadku wyłączenia organu nowy wyznaczony jest przez organ wyższego rzędu. W przypadku wójta, burmistrza i prezydenta miasta jest to Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

Co w przypadku gdy decyzja zostanie wydana mimo podstaw do wyłączenia

Wyłączenie pracownika jak i samego organu może nastąpić na każdym etapie sprawy, aż do wydania ostatecznej decyzji. Okoliczności przemawiające za wyłączeniem mogą się ujawnić dopiero w toku postępowania, nie muszą być znane stronom na jego początku. Czynności dotychczas podjęte przez organ lub pracownika pozostają w mocy. Decyzja natomiast, powinna zostać wydana przez organ (pracownika) nowo wyznaczonego. Postępowanie może zostać stosownie uzupełnione, jeżeli będzie taka potrzeba.

Może się jednak zdarzyć, że okoliczności uzasadniające wyłączenie pracownika lub organu staną się stronie wiadome dopiero po zakończeniu postępowania. Może też być tak,  w toku postępowania wniosek o wyłączenie nie zostanie uwzględniony. Wydanie decyzji przez organ lub pracownika podlegającego wyłączeniu stanowi przesłankę do wznowienia postępowania.

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt. 3 k.p.a. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu.

Sprawa o rozgraniczenie, a spór z gminą co do granicy nieruchomości

Gmina może posiadać swoje nieruchomości, w tym nieruchomości gruntowe. Może się zatem zdarzyć sytuacja (w praktyce zdarza się często), że gmina jest stroną postępowania o rozgraniczenie. Dzieje się to wtedy gdy sporne stają się granice nieruchomości należącej do gminy oraz właściciela sąsiedniego gruntu. O rozgraniczeniu decyduje wtedy Wójt danej gminy. Czy zachodzi podstawa do wyłączenia go jako pracownika organu administracji?

Niestety odpowiedź nie jest jednoznaczna i występują w tym przedmiocie dwie linie orzecznicze:

Zgodnie z pierwszym poglądem wójt (burmistrz i prezydent miasta) jest organem gminy, a nie pracownikiem organu. W aktualnym stanie prawnym brak jest podstaw do wyłączenia wójta od załatwienia sprawy, której stroną jest gmina. Wójt powinien rozstrzygnąć sprawę kierując się zasadami postępowania administracyjnego czyli zasadą bezstronności i obiektywizmu, zasadą działania w granicach prawa. W tym przypadku nie reprezentuje on interesu gminy i nie ma podstaw do wyłączenia (pracownika i organu) – tak np.: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 kwietnia 2009r. II OSK 460/08).

Drugi pogląd stanowi, że nie powinno się dopuszczać do sytuacji, w której mogłyby występować wątpliwości co do bezstronności zarówno pracowników organu administracji jak i samego organu, którzy orzekają w konkretnej sprawie. Wójt ma obowiązek troski o dobro gminy i jej urzędu oraz obowiązek ochrony mienia komunalnego gminy. Oznacza to, że niedopuszczalne jest prowadzenie przez organ administracji publicznej postępowania administracyjnego i wydawanie decyzji administracyjnej w przypadku gdy stroną tego postępowania, a więc adresatem decyzji, jest dany organ administracyjny lub jednostka samorządu terytorialnego, którą ów organ reprezentuje. Dlatego organ jednostki samorządu terytorialnego jest wyłączony od załatwienia sprawy, w której występuje w charakterze strony lub jej reprezentanta (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 maja 2003 r. OPS 1/03).

W moim przekonaniu w takich wypadkach należy spróbować wnieść o wyłączenie organu.

pozdrawiam
adwokat Eryk Trybuliński
Kancelaria Klisz i Wspólnicy Wrocław

Jeżeli zainteresował Cię artykuł, kliknij „Lubię to” lub polub naszą stronę na facebooku (Facebook adwokat Wrocław). Dla Ciebie to tylko „kliknięcie”, a dla nas to dowód, że nasza praca jest przydatna, co daje nam motywację do dalszego pisania ?