„`html

Reforma rolna a zasiedzenie

– Panie Mecenasie, to jest nasza ojcowizna. Dziadek płakał, jak musiał oddać klucze, ale myśmy tej ziemi sercem nigdy nie opuścili – usłyszałem ostatnio od Pani Marii, która przyszła do mnie z teczką pożółkłych dokumentów.

Historia Polski jest bolesna i poplątana. W mojej kancelarii często widzę, jak wielka historia zderza się z losem pojedynczego człowieka. Reforma rolna z 1944 roku to dla wielu rodzin wciąż niezabliźniona rana. Poczucie krzywdy, utrata majątku i chaos w księgach wieczystych to codzienność, z którą moi Klienci się zmagają.

Wiem, że boisz się, że jest już za późno. Że z Państwem nie wygrasz. Że sprawy o nacjonalizacja a zasiedzenie to walka z wiatrakami. Rozumiem ten strach. Ale musisz wiedzieć, że prawo nie stoi w miejscu, a historia… historia czasem daje nam drugą szansę na uregulowanie spraw własnościowych.

Jako adwokat specjalizujący się w sprawach o zasiedzenie, chcę Cię dzisiaj przeprowadzić przez ten trudny temat. Bez skomplikowanego żargonu, po ludzku. Tak, abyś wiedział, na czym stoisz.

Ziemia z reformy rolnej 1944 – czy można ją zasiedzieć?

Zacznijmy od konkretów. Wielu moich Klientów pyta: „Czy jeśli Skarb Państwa zabrał nam ziemię dekretem PKWN, to czy my możemy ją teraz odzyskać przez zasiedzenie?”. Odpowiedź brzmi: to zależy, ale jest to możliwe. I wcale nie jest to rzadka sytuacja.

Wyobraź sobie taką sytuację. Państwo formalnie przejęło majątek w 1944 lub 1945 roku. Wpisano Skarb Państwa do księgi wieczystej. Ale w rzeczywistości? W rzeczywistości dziadkowie zostali w „resztówce”, uprawiali pole, dbali o las, albo po prostu mieszkali w budynku, który teoretycznie należał już do państwa.

Dla prawa kluczowe jest to, kto faktycznie władał nieruchomością. Jeśli Twoja rodzina zachowywała się jak właściciele – płaciła podatki, grodziła teren, decydowała o remontach – to jesteśmy na drodze do zasiedzenia.

Problem polega na tym, że przez lata PRL-u, obywatele bali się występować przeciwko władzy ludowej. I tutaj dochodzimy do kluczowego zagadnienia, jakim są reforma rolna 1944 roszczenia i sposób ich dochodzenia w wolnej Polsce.

Nieruchomości przejęte przez Skarb Państwa w PRL – czy można je odzyskać przez zasiedzenie?

W mojej praktyce widziałem wiele spraw, gdzie formalnie właścicielem była Agencja Nieruchomości Rolnych (obecnie KOWR) lub Lasy Państwowe, a na gruncie… od 70 lat gospodarzył tam „Kowalski”.

Musisz wiedzieć, że zasiedzenie ziemi z reformy to nie jest kradzież. To usankcjonowanie stanu, który trwa od lat. Prawo lubi porządek. Jeśli Skarb Państwa przez dekady nie interesował się działką, a Ty o nią dbałeś, to prawo stoi po Twojej stronie. Dążymy do tego, aby stan prawny (papier) odpowiadał stanowi faktycznemu (życie).

Często Klienci mówią mi: „Ale przecież zabrali to bezprawnie, nawet nie było 50 hektarów!”. Oczywiście, można próbować podważać samo przejęcie na drodze administracyjnej. Ale to droga długa i wyboista. Zasiedzenie jest często szybszą i bardziej skuteczną metodą na wyprostowanie spraw własnościowych i odzyskanie spokoju.

Bieg zasiedzenia przeciwko Skarbowi Państwa (zawieszenie do 1989 r.)

To jest ten moment, w którym muszę wyjaśnić jedną, najważniejszą rzecz. Klienci często martwią się: „Mecenasie, ale myśmy tam siedzieli cicho w PRL-u, baliśmy się, że nas wyrzucą. Czy ten czas się liczy?”.

Tutaj wchodzi pojęcie tak zwanej „siły wyższej”. Sądy i Sąd Najwyższy wielokrotnie potwierdzały, że w czasach PRL obywatele często nie mieli realnej możliwości dochodzenia swoich praw przed niezawisłym sądem przeciwko Skarbowi Państwa. Bali się represji.

Co to oznacza dla Ciebie? Że bieg zasiedzenia mógł być zawieszony.

• Jeśli Twoja rodzina władała ziemią, ale bała się wystąpić o własność, często przyjmujemy, że termin zasiedzenia przeciwko Skarbowi Państwa zaczął biec dopiero po upadku komunizmu – czyli od 1989 lub 1990 roku.
• Wymagany okres zasiedzenia w złej wierze to 30 lat.
• 1990 + 30 lat = 2020 rok.

Widzisz to? 🙂 Właśnie teraz, w ostatnich latach, masowo upływają terminy, które pozwalają skutecznie stwierdzić zasiedzenie na gruntach państwowych. To jest ten moment, by domknąć sprawę od A do Z.

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w sprawach reformy rolnej

Warto też wspomnieć o zmianach w prawie. Trybunał Konstytucyjny i zmiany w Kodeksie Postępowania Administracyjnego wprowadziły pewne ograniczenia w „odkręcaniu” decyzji administracyjnych sprzed lat (słynne 30 lat, po których nie można już stwierdzić nieważności decyzji). Wielu prawników załamało ręce.

Ale ja patrzę na to inaczej. Tam, gdzie zamyka się droga administracyjna, otwiera się szerzej droga cywilna – czyli właśnie zasiedzenie. Jeśli nie możemy podważyć papierka z 1944 roku, to możemy wykazać, że przez ostatnie 30-40 lat to Ty byłeś gospodarzem. I to wystarczy. Sądy coraz częściej przychylają się do takiej interpretacji, widząc w tym element sprawiedliwości dziejowej.

Opowiem Ci historię Pana Tomasza (imię zmienione). Jego rodzina mieszkała w dawnej rządcówce przy pałacu. Pałac upadł, PGR upadł, a oni tam żyli. Uprawiali ogródek, naprawiali dach. Agencja Nieruchomości Rolnych przypomniała sobie o nich w 2015 roku i kazała płacić czynsz. Pan Tomasz był przerażony. „Wyrzucą mnie na bruki!” – mówił. Sprawdziliśmy historię. Okazało się, że jego ojciec nigdy nie podpisał żadnej umowy najmu. Czuli się właścicielami. Wykazaliśmy przed sądem, że bieg zasiedzenia rozpoczął się w 1990 roku i skutecznie zasiedzieliśmy nieruchomość. Dziś Pan Tomasz ma czystą księgę wieczystą i śpi spokojnie.

Obrona przed roszczeniami dawnych właścicieli

A co w sytuacji odwrotnej? Czasem przychodzą do mnie Klienci, którzy kupili ziemię od Skarbu Państwa albo gminy, a teraz nagle pojawiają się spadkobiercy dawnych właścicieli, krzycząc o zwrocie majątku.

Tutaj też zasiedzenie jest naszą tarczą. Jeśli kupiłeś działkę w dobrej wierze, dbałeś o nią, to chroni Cię prawo własności, a w ostateczności – rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych i właśnie zasiedzenie. Nawet jeśli reforma rolna była przeprowadzona z błędami, to Ty jako obecny właściciel, który nabył ziemię legalnie i włada nią od lat, masz prawo czuć się bezpiecznie.

W takich sprawach kluczowe jest udowodnienie Twojego spokojnego posiadania. Nie musisz płacić za grzechy systemu sprzed 70 lat.

Podsumowując:

Wiem, że te sprawy wydają się beznadziejne. Że dokumenty zginęły, że świadkowie nie żyją. Ale w mojej praktyce adwokackiej widzę, że nawet z najbardziej zagmatwanej sytuacji jest wyjście. Reforma rolna 1944 roszczenia, zasiedzenie ziemi z reformy czy dylematy typu nacjonalizacja a zasiedzenie – to chleb powszedni w sądach.

Nie musisz znać się na paragrafach. Od tego jestem ja. Ty musisz tylko chcieć w końcu uporządkować sprawy rodzinne, by przekazać dzieciom czystą sytuację, a nie „kota w worku”.

Jeśli czujesz, że to dotyczy Twojej historii, nie czekaj. Czas działa teraz na Twoją korzyść, ale dowody z każdym rokiem zacierają się coraz bardziej. Zapraszam Cię do kontaktu. Usiądziemy, przejrzymy papiery i wspólnie znajdziemy drogę do tego, byś w końcu poczuł się u siebie.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

„`