Gdy wnioskodawca nie zna uczestników

W poprzednim wpisie opowiedziałem Ci o tym kto to jest uczestnik postępowania. Dowiedziałeś się kto bierze udział w sprawie o zasiedzenie.  Musisz wiedzieć, że obowiązkiem wnioskodawcy jest oznaczenie we wniosku o zasiedzenie znanych mu uczestników postępowania. Ma to na celu umożliwienie sądowi wezwaniach ich do udziału w sprawie. A co jeśli wnioskodawca nie zna uczestników?

Uczestnicy nieznani

Sprawy o zasiedzenie są charakterystyczne. Wyróżnia je, że stan faktyczny obejmuje okres kilkudziesięciu lat. Terminy do zasiedzenia nieruchomości są długie, wynoszą 20 lat przy dobrej wierze i 30 lat przy złej. W tym czasie wiele może się zdarzyć. Spójrzmy na dwa przykłady:

1 – W trakcie biegu terminu zasiedzenia umiera właściciel nieruchomości wpisany do księgi wieczystej. Spadkobiercy, o ile w ogóle istnieją, nie przeprowadzili postępowania spadkowego. Posiadacz samoistny, a zarazem nasz wnioskodawca w sprawie o zasiedzenie wie, że właściciel umarł. Nie wie jednak czy miał jakąkolwiek rodzinę.

2 – Posiadacz samoistny od 30 lat włada nieruchomością, która z całą pewnością nie należy do niego. Nie wie jednak kto jest właścicielem nieruchomości. Sama nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej. Z żadnych źródeł nie udało się posiadaczowi ustalić do kogo należy nieruchomość. Właściciel jest zatem nieznany.

Takie sprawy są bardzo częste. Powstaje pytanie co w takiej sytuacji ma zrobić wnioskodawca, skoro nie jest w stanie oznaczyć we wniosku uczestników. Czy postępowanie może się wtedy toczyć? A może przeciwnie, droga do zasiedzenia jest zamknięta?

Obowiązek sądu

Obowiązkiem właściciela jest oznaczenie we wniosku uczestników postępowania. Co do zasady wnioskodawca musi oznaczyć właściciela nieruchomości. Obowiązek ten obciąża wnioskodawcę jednak tylko w granicach jego rzeczywistych możliwości. Jeżeli wnioskodawca z przyczyn obiektywnych nie może sprostać obowiązkowi to wtedy kluczowa jest rola sądu.

Sąd powinien z urzędu powziąć czynności zmierzające do ustalenia uczestników postępowania. W szczególności sąd powinien ustalić dlaczego wnioskodawca ich nie oznaczył – może to wynikać np. z zaniedbania wnioskodawcy i stanowi to wtedy brak formalny wniosku. Jeżeli jednak sąd ustali, że wnioskodawca uczestników nie zna i nie ma możliwości ich ustalenia to nie oznacza to wcale, że droga do stwierdzenia zasiedzenia jest zamknięta.

Wezwanie przez ogłoszenie

Nie jest sytuacją niespotykaną, że wnioskodawcy w sprawach o zasiedzenie nieruchomości nie znają spadkobierców osób wpisanych w księgach wieczystych nieruchomości jako właścicieli. Uzyskanie przez nich takiej informacji często jest niemożliwe. Istotą zasiedzenia jest przecież posiadanie nieruchomości przez kilkadziesiąt lat, a zatem już sam upływ czasu wpływa często wprost na wiedzę i możliwości wnioskodawców dotyczące znalezienia uczestników. Ustawodawca był jednak świadomy możliwych problemów i wprowadził do kodeksu postępowania cywilnego przepis art. 609 k.p.c. i 610 k.p.c.

Art. 609 k.p.c. stanowi, iż:

1 Do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany;

2 Jeżeli wnioskodawca nie wskazuje innych zainteresowanych, orzeczenie może zapaść dopiero po wezwaniu innych zainteresowanych przez ogłoszenie. Sąd może zarządzić ogłoszenie również w innych wypadkach, jeżeli uzna to za wskazane; §

3 Ogłoszenie powinno zawierać dokładne określenie rzeczy, imię i nazwisko posiadacza rzeczy, a jeżeli chodzi o rzeczy ruchome – również jego miejsce zamieszkania.

Art. 610 k.p.c. stanowi,iż:

1. W zakresie nieuregulowanym w niniejszym rozdziale do ogłoszenia i orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego;

2. Jeżeli w terminie wskazanym w ogłoszeniu nikt się nie zgłosi albo zgłaszający się nie wykaże własności, sąd stwierdzi zasiedzenie, jeżeli zostało ono udowodnione.

W literaturze podnosi się, że artykuł 609 § 2 KPC stosuje się wtedy, gdy wnioskodawca nie może wskazać osób zainteresowanych, ponieważ są one nieznane, a ustalenie tych osób jest dla niego zadaniem praktycznie niewykonalnym . W literaturze podkreśla się także, że wezwanie uczestników przez ogłoszenie, w sytuacji gdy wnioskodawca nie jest w stanie podać ich danych, ma charakter obligatoryjny. Sąd musi zatem wezwać uczestników przez ogłoszenie.

Praktyka sądów

Co do zasady w opisywanych wyżej przypadkach sądy stosują art. 609 i 610 k.p.c. i wzywają uczestników przez ogłoszenie. Wnioskodawca musi ponieść koszty ogłoszenia, zaś sądy wzywają go do wpłaty zaliczki.

Zdarzają się jednak jednostkowe przypadki, kiedy sądy wzywają wnioskodawcę do oznaczenia uczestników i to pod rygorem zawieszenia postępowania. Praktyka taka jest błędna ponieważ zamyka wnioskodawcy drogę do stwierdzenia zasiedzenia. Zawieszenie postępowania do niczego nie prowadzi. Gdyby wnioskodawca miał możliwość ustalenia kręgu uczestników zrobiłby to już we wniosku. Trudno zaś oczekiwać, że nagle do sprawy zgłoszą się uczestnicy, skoro nie mają skąd dowiedzieć się o sprawie.

W takim przypadku należy odpowiedzieć na pismo sądu i przypomnieć mu o regulacji z art. 609 i 610 k.p.c., a w przypadku zawieszenia postępowania wnieść o zażalenie na takie postanowienie.

pozdrawiam
adwokat Eryk Trybuliński
Kancelaria Klisz i Wspólnicy Wrocław

Jeżeli zainteresował Cię artykuł, kliknij „Lubię to” lub polub naszą stronę na facebooku (Facebook adwokat Wrocław). Dla Ciebie to tylko „kliknięcie”, a dla nas to dowód, że nasza praca jest przydatna, co daje nam motywację do dalszego pisania ?